Słonecznik ogrodowy to jednoroczna roślina oleista, uprawiana głównie dla nasion bogatych
w tłuszcze, białko oraz witaminy. Nasiona słonecznika są wykorzystywane do bezpośredniego spożycia, jako składnik wypieków, a także do produkcji oleju słonecznikowego. Roślina ta ceniona jest również za swoje duże, dekoracyjne kwiaty i właściwości poprawiające strukturę gleby.
Wymagania glebowe
Słonecznik najlepiej rośnie na glebach głębokich, przepuszczalnych i zasobnych w składniki pokarmowe. Jest rośliną stosunkowo tolerancyjną, ale dobre warunki glebowe znacząco wpływają na jakość i ilość plonów.
- Gleba żyzna i bogata w próchnicę – słonecznik najlepiej rozwija się na glebach średnio ciężkich do lekkich, bogatych w materię organiczną. Warto wzbogacić glebę kompostem lub obornikiem.
- pH gleby – optymalne pH dla słonecznika to 6,0–7,5.
Gleby zbyt kwaśne należy wapnować przed siewem. - Gleba przepuszczalna – roślina ta nie lubi stagnacji wody, dlatego ważne jest, by gleba była dobrze zdrenowana. W zbyt mokrym środowisku może dojść do gnicia korzeni
i chorób grzybowych.
Miejsce uprawy
Słonecznik potrzebuje dużo światła i ciepła, aby prawidłowo rosnąć i wydawać obfite plony.
- Stanowisko słoneczne – słonecznik najlepiej rośnie w pełnym słońcu.
Im więcej światła, tym lepiej rozwijają się kwiaty i dojrzewają nasiona. - Gleba przepuszczalna i umiarkowanie wilgotna – zbyt suche lub zbyt mokre gleby mogą ograniczać wzrost rośliny.
Pielęgnacja i uprawa:
Słonecznik nie wymaga intensywnej pielęgnacji, ale regularne zabiegi wspomagają jego rozwój.
- Podlewanie – szczególnie ważne w okresie kiełkowania i zawiązywania kwiatów.
Roślina jest dość odporna na suszę, ale niedobór wody w kluczowych fazach może obniżyć plon. - Pielęgnacja gleby – warto regularnie odchwaszczać i spulchniać glebę wokół roślin, zwłaszcza we wczesnych fazach wzrostu.
- Podpieranie – w przypadku wysokich odmian może być konieczne podwiązanie łodygi, aby nie złamała się pod ciężarem kwiatostanu.
Terminy siewu i sadzenia
- Siew do gruntu: kwiecień
Zbiory
Słonecznik jadalny zbierany jest, gdy kwiatostan (koszyczek) dojrzeje, a nasiona zaczynają się łatwo oddzielać.
- Zbiór nasion – przeprowadza się, gdy tylna strona koszyczka staje się żółta lub brązowa, a nasiona są twarde i wybarwione. Najczęściej odbywa się to od końca sierpnia do października, w zależności od terminu siewu i pogody.
- Suszenie i przechowywanie – po zebraniu główki suszy się w przewiewnym miejscu, a następnie wybiera nasiona. Przechowywać je można w suchym, chłodnym miejscu przez kilka miesięcy.
Nawożenie
Słonecznik, ze względu na dużą masę zieloną i nasiona bogate w olej, ma spore zapotrzebowanie na składniki pokarmowe.
- Nawozy organiczne – przed siewem dobrze jest zastosować kompost lub dobrze rozłożony obornik, co poprawia strukturę gleby i zwiększa jej żyzność.
- Nawozy mineralne – słonecznik wymaga dostarczania azotu, fosforu i potasu.
Azot wspomaga wzrost łodygi i liści, fosfor wspiera rozwój systemu korzeniowego
i kwitnienie, a potas zwiększa odporność na suszę i choroby.
Ochrona (choroby i szkodniki)
Choć słonecznik jest dość odporny, może być narażony na szkodniki i choroby.
- Szkodniki – do najczęstszych należą drutowce, mszyce, ptaki (zwłaszcza podczas dojrzewania nasion) oraz larwy słonecznicy. W razie potrzeby można stosować naturalne środki ochrony roślin lub fizyczne zabezpieczenia (np. siatki przeciw ptakom).
- Choroby – najczęściej występują szara pleśń, mączniak rzekomy, rdza i zgnilizny łodygi. Aby ograniczyć ich rozwój, należy zapewnić dobre przewietrzanie plantacji i unikać nadmiernego zagęszczenia roślin.
